VIỆT NAM CÓ THỂ TRỞ THÀNH THẾ LỰC ĐÁNG GỜM Ở ĐÔNG NAM Á
Trong bối cảnh công nghệ toàn cầu không ngừng biến đổi, ngành bán dẫn nổi lên như một xương sống của mọi đổi mới. Và tại trung tâm Đông Nam Á, Việt Nam đang âm thầm khẳng định vị thế của mình, từng bước vươn lên thành một đối thủ đáng gờm trong cuộc đua đầy kịch tính này. Những bước tiến mạnh mẽ cùng tầm nhìn chiến lược đang mở ra một kỷ nguyên mới, nơi "đất nước hình chữ S" có thể thực sự làm chủ công nghệ, từ đó thay đổi bản đồ công nghệ khu vực và thế giới.
Tiến sĩ Bùi Xuân Minh, trưởng nhóm nghiên cứu thiết kế bán dẫn và Công nghiệp 4.0 tại Đại học RMIT Việt Nam, đã nhận định đây là thời điểm then chốt để Việt Nam tăng cường khả năng làm chủ các công nghệ trọng yếu và thúc đẩy quá trình chuyển đổi công nghiệp quốc gia.
Ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam vẫn đang có những bước tiến vững chắc. Nguồn ảnh: unsplash
Từ Vai Trò Lắp Ráp Đến Làm Chủ Công Nghệ Hiện Đại
Việt Nam ngày càng trở thành điểm đến hấp dẫn của nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như Intel, Samsung, Qualcomm, Renesas, Synopsys, Marvel và Faraday. Dự kiến đến cuối năm 2024, ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam có thể vượt mốc 6,16 tỷ đô la Mỹ. Tuy nhiên, chúng ta vẫn đang ở cấp độ thấp trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu, chủ yếu tập trung vào khâu lắp ráp, kiểm thử và đóng gói.
Tiến sĩ Bùi Xuân Minh, trưởng nhóm nghiên cứu thiết kế bán dẫn và Công nghiệp 4.0 tại Đại học RMIT Việt Nam
Tiến sĩ Minh chỉ rõ: “Chúng ta vẫn chưa có nhà máy chế tạo tấm bán dẫn trong nước. Điều này hạn chế khả năng của Việt Nam trong việc tiến vào các phân khúc có giá trị gia tăng cao như thiết kế chip và sản xuất tiên tiến.”
Thách thức không chỉ dừng lại ở việc xây dựng nhà máy. Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, hạ tầng nghiên cứu và hệ thống hậu cần chuyên biệt, từ nguồn điện ổn định đến nguyên liệu đạt chuẩn sản xuất chip. Ông nhấn mạnh: “Để có thể cạnh tranh, chúng ta không chỉ cần vốn đầu tư. Chúng ta cần những chính sách toàn diện, khung pháp lý mạnh mẽ về sở hữu trí tuệ và một hệ sinh thái tích hợp đầy đủ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo.”
Mặc dù còn nhiều rào cản, động lực phát triển đang ngày càng rõ rệt. Việc thành lập Ban chỉ đạo quốc gia do Thủ tướng đứng đầu, cùng kế hoạch chiến lược đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn từ nay đến năm 2030, thể hiện cam kết mạnh mẽ từ cấp cao nhất. “Chúng ta đang bước vào giai đoạn mang tính quyết định,” Tiến sĩ Minh khẳng định. “Với các động thái đúng đắn ngay từ bây giờ, Việt Nam có thể trở thành thế lực đáng gờm trong cuộc đua bán dẫn ở khu vực Đông Nam Á.”
Cơ Hội Từ Xu Hướng Đa Dạng Hóa Chuỗi Cung Ứng
Ngành công nghiệp bán dẫn là động lực thúc đẩy tiến bộ công nghệ hiện đại, tạo nền cho đổi mới sáng tạo trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo (AI), internet vạn vật (IoT), điện toán biên và đám mây, viễn thông, ô tô và thiết bị điện tiêu dùng.
Cơ hội lớn của Việt Nam nằm ở xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị buộc các doanh nghiệp phải tìm kiếm lựa chọn thay thế cho các trung tâm sản xuất truyền thống, Việt Nam đang nhanh chóng nắm bắt cơ hội. “Chúng ta chứng kiến sự đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu và phát triển, chứ không chỉ dừng ở lắp ráp,” Tiến sĩ Minh chia sẻ. Các tập đoàn như Synopsys, Renesas và Marvel đang đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) trong nhiều lĩnh vực, từ thiết bị y tế đến trung tâm dữ liệu.
Nhiều công nghệ tiên phong cũng đang được chú ý, bao gồm điện toán bộ nhớ – một giải pháp có thể giúp giảm đáng kể mức tiêu thụ năng lượng của phần cứng AI, cũng như phát triển chip lượng tử cho các lĩnh vực như mật mã học và dược phẩm. Tiến sĩ Minh bổ sung: “Các công cụ thiết kế chip từ những tập đoàn như Cadence, Synopsys và Siemens cũng đang tái định nghĩa tốc độ và hiệu quả chi phí trong quá trình chế tạo chip.”
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi sẽ không tự động diễn ra. Ông cảnh báo rằng đây là cuộc chơi đầy rủi ro. “Nếu không đầu tư thực chất vào nhân lực, hạ tầng và bảo vệ sở hữu trí tuệ, chúng ta có nguy cơ bỏ lỡ mất cơ hội vàng.” Để thành công, Tiến sĩ Minh cho rằng Việt Nam cần tiếp cận vấn đề ở cấp độ hệ thống. “Việc đào tạo kỹ sư là chưa đủ. Chúng ta cần một chiến lược phối hợp, trong đó chính phủ, doanh nghiệp và các trường đại học cần chung tay hành động.”
Yếu Tố Trọng Tâm Dẫn Dắt Sự Phát Triển
Chính phủ đóng vai trò dẫn dắt trong việc xây dựng chính sách ưu đãi và hạ tầng kỹ thuật. “Ngoài các ưu đãi thuế, trợ cấp và tài trợ vốn nhằm thu hút đầu tư vào sản xuất cũng như nghiên cứu và phát triển bán dẫn, chúng ta cần đầu tư vào một nhà máy chế tạo bán dẫn quốc gia, đồng thời nâng cao độ tin cậy của hệ thống điện, nước và hạ tầng logistics để hỗ trợ các hoạt động R&D và sản xuất bán dẫn công nghệ cao,” Tiến sĩ Minh nhấn mạnh. Các khung pháp lý về bảo vệ sở hữu trí tuệ và các thỏa thuận chuyển giao công nghệ với những tập đoàn hàng đầu như TSMC hay GlobalFoundries cũng đóng vai trò then chốt không kém.
Doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty trong nước, đang nằm ở tâm điểm. “Thúc đẩy hợp tác giữa các doanh nghiệp Việt Nam như Viettel hay FPT với các tập đoàn bán dẫn hàng đầu thế giới như Intel, Samsung, Cadence, Synopsys, TSMC là yếu tố quyết định để thúc đẩy chuyển giao tri thức và tiến bộ công nghệ,” Tiến sĩ Minh đề xuất.
Bên cạnh đó, giáo dục cần được đặt trọng tâm. Tiến sĩ Minh nhận định: “Chúng ta cần tích hợp các môn học như thiết kế vi mạch, vi điện tử và vật lý bán dẫn vào chương trình đào tạo. Nhưng quan trọng hơn, cần xây dựng mối liên kết chặt chẽ giữa giới học thuật và doanh nghiệp để đào tạo ra nguồn nhân lực sẵn sàng cho công việc thực tế.”
Với Tiến sĩ Minh, con đường phía trước vừa hứng khởi, vừa mang tính cấp thiết. “Chúng ta đang có đà phát triển. Giờ là lúc biến khát vọng thành hành động.” Lời khuyên ông dành cho các bạn trẻ đang hướng đến ngành bán dẫn là “hãy học hỏi không ngừng và linh hoạt thích nghi. Ngành công nghiệp bán dẫn thay đổi rất nhanh, và những ai giữ được sự tò mò, đức tính khiêm tốn và sáng tạo sẽ là người dẫn dắt tương lai ngành bán dẫn Việt Nam.”
MagicFlow | TechData.AI